Το ζήτημα της παρατεταμένης ορθοστασίας στην εργασία είναι ένα σημαντικό πρόβλημα για ορισμένες ομάδες εργαζομένων και οι επιπτώσεις της περιλαμβάνουν Μυοσκελετικές Παθήσεις (ΜΣΠ). Στην παρούσα έκθεση εξετάζουμε την έκταση της παρατεταμένης ορθοστασίας στην εργασία, τις επιπτώσεις στην υγεία, την καθοδήγηση σχετικά με τα «ασφαλή όρια», την πρακτική πρόληψης για την αποφυγή παρατεταμένης ορθοστασίας, τη μείωσή της όταν δε μπορεί να αποφευχθεί και την προώθηση ενός πιο κινητικού τρόπου εργασίας. Περιλαμβάνει, επίσης, συμπεράσματα και υποδείξεις για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και στοχεύει να λάβει υπόψη τις ανάγκες των πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων ενώ εξετάζει διάφορους τομείς εργασίας, θέματα φύλου και ηλικίας.
ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
Αν και δεν υπάρχει συγκεκριμένη πολιτική ασφάλειας και υγείας στην εργασία για την όρθια εργασία στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), η γενική πρόκληση των (ΜΣΠ), που σχετίζεται με την εργασία, έχει αναγνωριστεί και έχει δοθεί ως προτεραιότητα στη στρατηγική της ΕΕ για την Α&Υ. Υπάρχει μια σειρά από οδηγίες που εφαρμόζονται από μέλη της ΕΕ και σχετίζονται με την πρόληψη κινδύνων από παρατεταμένη ορθοστασία.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΠΑΡΑΤΕΤΑΜΕΝΗ ΟΡΘΟΣΤΑΣΙΑ;
Η εργασία σε στατική ή περιορισμένη όρθια θέση μπορεί να είναι πρόβλημα όταν δεν είναι δυνατή η εναλλαγή της όρθιας με άλλες στάσεις και όταν η διάρκεια, σε καθημερινή βάση, είναι πολύ μεγάλη. Παρατεταμένη ορθοστασία μπορεί να οριστεί ως η συνεχής όρθια στάση για περισσότερο από 1 ώρα ή η όρθια στάση για περισσότερες από 4 ώρες την ημέρα. Η παρατεταμένη ή στατική ορθοστασία περιλαμβάνει επίσης τη στάση επί τόπου (η κίνηση περιορίζεται σε ακτίνα 20 cm) ενώ δεν επιτυγχάνεται προσωρινή ανακούφιση περπατώντας ή καθήμενοι.
ΠΟΣΟ ΣΤΕΚΟΜΑΣΤΕ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΣΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ;
Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat από το 2017, ένας στους πέντε εργαζόμενους στην ΕΕ (20%) πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της εργασίας του σε όρθια στάση. Στην Ευρωπαϊκή Έρευνα για τις Συνθήκες Εργασίας του 2010 (EWCS), το 69 % των εργαζομένων ανέφερε ότι στέκεται ή περπατά για τουλάχιστον το 25% του χρόνου.
ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ
Είδη εργασιών
Οι εργασίες στις οποίες επικρατεί η παρατεταμένη ορθοστασία περιλαμβάνουν το προσωπικό κουζίνας και το προσωπικό αναμονής, τους συγκολλητές και κόφτες, πωλητές λιανικής, προσωπικό υποδοχής, ηλεκτρολόγοι, φαρμακοποιοί, δάσκαλοι σχολείων και παιδικής φροντίδας, εργάτες, φυσιοθεραπευτές, μπάρμαν, εργάτες γραμμής συναρμολόγησης, χειριστές μηχανών, προσωπικό ασφαλείας, μηχανικοί, βοηθοί βιβλιοθηκών, κομμωτές, τεχνικοί εργαστηρίου, νοσηλευτές και εργαζόμενοι στον τομέα της φροντίδας και ρεσεψιονίστ. Πολλοί εργαζόμενοι που πρέπει να στέκονται στη δουλειά είναι σε χαμηλά αμειβόμενες θέσεις. Υπάρχουν επίσης στοιχεία ότι οι εποχιακοί εργαζόμενοι εκτίθενται περισσότερο σε όρθια εργασία και συχνά έχουν δυσχέρεια στο να αποφασίσουν πώς δουλεύουν και πότε μπορούν να κάνουν διαλείμματα για να καθίσουν ή να μετακινηθούν. Σε κάποιες δουλειές, οι εργαζόμενοι μπορεί να κληθούν να σηκωθούν άσκοπα, -για παράδειγμα να πρέπει να προσέχουν τους πελάτες όρθιοι, καθαρά γιατί θεωρείται πιο επαγγελματικό ή για αισθητικούς λόγους.
ΓΕΝΟΣ
Σύμφωνα με το EWCS για το 2010, στην ΕΕ το 72 % των ανδρών αναφέρει ότι παραμένουν όρθιοι για τουλάχιστον το 25 % του χρόνου εργασίας τους, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τις γυναίκες είναι 66 %. Τυπικές «αντρικές δουλειές», όπως αυτές στις κατασκευές ή στις αποθήκες, που περιλαμβάνουν παρατεταμένη όρθια στάση, συχνά περιλαμβάνουν περισσότερο περπάτημα παρά περιορισμένη ορθοστασία, η οποία είναι διαδεδομένη σε τυπικές γυναικείες εργασίες (όπως κομμωτική, γραμμή παραγωγής εργασία, ταμείο). Οι γυναίκες συχνά απασχολούνται σε χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας που χαρακτηρίζονται από λιγότερο έλεγχο για το πώς δουλεύουν και πότε μπορούν να κάνουν ένα διάλειμμα από την όρθια στάση. Επιπλέον, οι πάγκοι εργασίας που έχουν σχεδιαστεί για έναν άνδρα εργαζόμενο μέσου μεγέθους δεν θα είναι εργονομικά κατάλληλοι για πολλές γυναίκες.
ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΕΣ ΣΕ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ
Η παρατεταμένη περιορισμένη ορθοστασία έχει συσχετιστεί με δυσμενή έκβαση της εγκυμοσύνης. Η ορθοστασία γίνεται όλο και πιο κουραστική καθώς η εγκυμοσύνη προχωρά και θα μπορούσε να αυξήσει τον κίνδυνο κιρσών. Ο χρόνος στάσης ανά ημέρα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν μικρότερος για τις έγκυες γυναίκες.
ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΜΕ ΧΡΟΝΙΕΣ ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ
Στην ΕΕ, το 70 % των εργαζομένων ηλικίας 55 ετών και άνω στέκονται και περπατούν στην εργασία, το οποίο είναι παρόμοιο για εργαζόμενους ηλικίας 25-54 ετών, ενώ σχεδόν το 80% των εργαζομένων ηλικίας κάτω των 25 ετών στέκονται και περπατούν στην εργασία τους. Η παρατεταμένη ορθοστασία μπορεί να αποτελέσει πρόβλημα για εργαζόμενους με χρόνιες παθήσεις όπως π.χ αρθρίτιδα. Καθώς το εργατικό δυναμικό μεγαλώνει σε ηλικία, θα υπάρχουν περισσότεροι εργαζόμενοι που αντιμετωπίζουν τέτοια θέματα στην υγεία τους. Για να διασφαλιστεί η διατήρηση της εργασίας με την πάροδο των ετών, πρέπει να μειωθεί η παρατεταμένη ορθοστασία για όλες τις ηλικιακές ομάδες και ενδέχεται να χρειαστούν πρόσθετα μέτρα για τους με μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζόμενους με μειωμένη ικανότητα εργασίας.
ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΠΟΥ ΑΝΗΚΟΥΝ ΣΕ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΕΣ
Οι εργαζόμενοι που έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό είναι πιο πιθανό να εργάζονται κυρίως σε όρθιες θέσεις από τους γηγενείς εργαζόμενους. Είναι επίσης πιο πιθανό να αναφέρουν ότι εργάζονται σε επώδυνες και κουραστικές στάσεις
Πηγή: EU-OSHA
Επιμέλεια: Δρ. Γιώργος Σκρουμπέλος, Σύμβουλος Α&Υ Μαίρη Αρμακόλα, Σύμβουλος Α&Υ
